Τρίτη 26 Ιουλίου 2011

Η ελληνική θάλασσα με τα μάτια των ζωγράφων μας


Τη γλώσσα μου  έδωσαν ελληνική.
το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου...
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου...

Εκεί σπάροι και πέρκες
ανεμόδαρτα ρήματα
ρεύματα πράσινα μες στα γαλάζια
όσα είδα στα σπλάχνα μου ν' ανάβουνε
σφουγγάρια, μέδουσες
με τα πρώτα λόγια των Σειρήνων
όστρακα ρόδινα με τα πρώτα μαύρα ρίγη...

Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα μαύρα ρίγη...
                                                                                    (Οδ. Ελύτης)
Θ. Κελεκης, Θαλασσογραφία, Λάδι σε κ.πλακέ, 15χ50εκ.
Ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης η θάλασσα για τους Έλληνες ποιητές και πεζογράφους, δεν ήταν δυνατόν να αφήσει ασυγκίνητο το χρωστήρα των ζωγράφων μας. Μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας πίνακες έχουν πηγή έμπνευσης την ελληνική θάλασσα, σε όλες της τις όψεις: Θάλασσα της βιοπάλης του ναύτη, του ψαρά, του σφουγγαρά, αλλά και θάλασσα των διακοπών, της κολύμβησης, του παιχνιδιού. Θάλασσα του αποχωρισμού, του νόστου, αλλά και θάλασσα της επιστροφής. Γαλήνια ή αφηνιασμένη, γραφικό λιμανάκι ή θέατρο τρομερών συγκρούσεων…  άπειρες οι απεικονίσεις της, όπως απροσμέτρητη είναι και η γοητεία της.
Θ.Χρήστου, λάδι σε μουσαμα, 30χ40εκ.
Στο όμορφο νησί της Σύρου, στα πλαίσια των Ερμοπούλειων 2011, ξεκινάει στις 30 Ιουλίου η έκθεση  «Θάλασσας Τόποι». Διοργανώνεται από τον Δήμο της Ερμούπολης και παρουσιάζει έργα από το ελληνικό θαλασσινό τοπίο. Συμμετέχουν οι ζωγράφοι Π. Τέτσης, Κ. Τσόκλης,  Pavlos, Χ. Καρράς, Δ. Κοκκινίδης, Ν. Στεφάνου, Δ. Μυταράς, Κ. Πανιάρας, Α. Φασιανός, Σ. Σόρογκας, Β. Σπεράντζας, Α. Δρούγκας, Μ. Μακρουλάκης, Θ. Μανωλίδης, Θ Πανταλέων, Δ. Γέρος, Π. Σάμιος, Ι. Κόττης, Κ. Γεωργίου, Κ. Παπανικολάου, Τ. Μαντζαβίνος, Χ. Βέργη, Μ. Χάρος, Μ. Φιλοπούλου, Α. Βερούκας.
Η έκθεση θα διαρκέσει  ως τις 31 Αυγούστου 2011 και αποτελεί μια θαυμάσια αφορμή να επιλέξει κανείς τη Σύρο ως τον τόπο των διακοπών του!   
[Artem]

Κυριακή 24 Ιουλίου 2011

Θεόδωρος Ράλλης (1852-1909)

 Έλληνας ζωγράφος της «γαλλικής ακαδημαϊκής σχολής» του ύστερου 19ου αιώνα γνωστός, και ως Théodore Jacques Ralli ή Rallis.
Δ. Βεργίδης, λάδι σε μουσαμα, 60Χ80εκ.

Γόνος πλούσιας οικογένειας μεγαλεμπόρων από την Κωνσταντινούπολη και με ρίζες χιώτικες, ο Ράλλης άρχισε τις εγκύκλιες σπουδές του στη Χάλκη και τις συνέχισε στο Λονδίνο, όπου για ένα διάστημα εργάστηκε ως υπάλληλος στις επιχειρήσεις Ράλλη-Μαυρογιάνννη. Σπούδασε ζωγραφική στην Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού, με υποτροφία του βασιλιά Όθωνα και με δάσκαλο τον οριενταλιστή Ζαν-Λεόν Ζερόμ. Έργα του εκτέθηκαν για πρώτη φορά στο Σαλόνι του Παρισιού το 1875. Ήταν μέλος της Εταιρείας Γάλλων Ζωγράφων και μέλος της γαλλικής Λεγεώνας της Τιμής, ενώ το 1900 διετέλεσε μέλος της κριτικής επιτροπής της Διεθνούς Εκθέσεως του Παρισιού.

Μ. Πωπ, λάδι σε μουσαμα, 60x90εκ.
Το 1881 νυμφεύθηκε την Ιουλία Μαυροκορδάτου, η οποία πέθανε το 1888 σε ηλικία  29 ετών. Απέκτησε μία κόρη, την Αικατερίνη (1882–1948), μετέπειτα σύζυγο του Νικολάου Πολίτη.

Παρ’ ότι  έζησε εκτός Ελλάδας, η ορθόδοξη λειτουργική και γενικότερα θρησκευτική  ζωή των Ελλήνων, στάθηκε γι’  αυτόν πηγή έμπνευσης. Μάλιστα, στα πρόσωπα που παρουσιάζονται, τονίζονται ιδιαίτερα τα στοιχεία της ευλάβειας και της αθωότητας. Ένας άλλος χώρος που προσέγγισε με  ρεαλισμό και αυθεντικότητα ήταν η Ανατολή, η οποία φάνταζε εξωτική στα μάτια των Ευρωπαίων. Άλλωστε θεωρείται ο πιο χαρακτηριστικός Έλληνας οριενταλιστής ζωγράφος.

Σ. Τσιμιγκάκη, λάδι σε μουσαμα,
60x120εκ.
Επισκέφθηκε την  Ελλάδα αρκετές φορές και ειδικά το Άγιο Όρος το 1885. Επίσης ταξίδεψε  στη Μικρά Ασία, την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο, προκειμένου να συγκεντρώσει υλικό για τα έργα του. Μάλιστα στο Κάιρο της Αιγύπτου διατηρούσε δεύτερο εργαστήριο.  Από 1896 και μέχρι τον θάνατό του, εξέθεσε κατ' επανάληψη πίνακές του στην Αθήνα. 
[Επιμέλεια: Φ. Κουτσουπιάς, για το Ινστιτουτο Μελετών Ελληνικής Τέχνης Artem]

Τετάρτη 20 Ιουλίου 2011

Βιογραφίες: Τζόρτζιο ντε Κίρικο (1888-1978)

 «Το έργο τέχνης δεν πρέπει να έχει λόγο, ούτε λογική. Με αυτό τον τρόπο προσεγγίζει το όνειρο και το μυαλό του παιδιού».
Τζόρτζιο ντε Κίρικο
Ζωγράφος, συγγραφέας και γλύπτης.


Ορκος, Ακριλικο σε μουσαμα, 40Χ50 εκ.
Γεννήθηκε στο Βόλο και ήταν ο πρωτότοκος γιος του Εβαρίστο και της Τζέμα ντε Κίρικο, ιταλικής καταγωγής. Ο πατέρας του εργαζόταν ως μηχανικός και επέβλεπε την κατασκευή του θεσσαλικού σιδηροδρομικού δικτύου, ενώ η μητέρα του ήταν πρώην τραγουδίστρια της όπερας. Ο αδελφός του αναδείχθηκε επίσης φημισμένος καλλιτέχνης, με το όνομα Αλμπέρτ Σαβίνιο. Το ελληνικό περιβάλλον και ο ελληνικός πολιτισμός, ιδιαίτερα το τοπίο του Βόλου που παρέπεμπε σε αρχαία Ιωλκό και Αργοναυτική εκστρατεία, όπου μεγάλωσε ο ντε Κίρικο, υπήρξε πηγή έμπνευσης για εκείνον.

C.Nikolaou, Ακριλικο σε μουσαμα,
40Χ50 εκ.
Ο Εβαρίστο ντε  Κίρικο, παρά την επιθυμία του να τον διαδεχτούν τα παιδιά του ως μηχανικοί, ενθάρρυνε τα καλλιτεχνικά ενδιαφέροντά τους. Έτσι, ο Τζόρτζιο φοίτησε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, με δασκάλους τους Γεώργιο Ροϊλό, Κωνσταντίνο Βολονάκη και Γιώργο Ιακωβίδη. Το 1905 σημειώθηκε ο θάνατος του πατέρα του, γεγονός που πιθανώς συνδέεται με την αποτυχία του στις τελικές εξετάσεις της σχολής.

Δ.Βόλνας, Λάδι σε μουσαμά 23Χ26εκ
Το φθινόπωρο  του 1906, εγκαταστάθηκε μαζί με τη μητέρα και τον αδελφό του στο Μόναχο, όπου ξεκίνησε σπουδές στη Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών, παρακολουθώντας μαθήματα σχεδίου και ζωγραφικής. Αποχώρησε από την Ακαδημία πριν ολοκληρώσει τις σπουδές του και το καλοκαίρι του 1909 εγκαταστάθηκε στο Μιλάνο.

Το 1911 μετακόμισε στο Παρίσι. Στους καλλιτεχνικούς κύκλους του Παρισιού, ο ντε Κίρικο έγινε θερμά δεκτός  σε έναν ευρύτερο κύκλο καλλιτεχνών, που περιλάμβανε διάσημους ζωγράφους όπως τον Πάμπλο Πικάσο και τον Φράνσις Πικαμπιά. Κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν το 1915 η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στην Αυστρία, ο ντε Κίρικο παρουσιάστηκε στη Φεράρα για να υπηρετήσει τη θητεία του. Συνέχισε να ζωγραφίζει με μειωμένους ρυθμούς, προσπαθώντας παράλληλα να διατηρεί τις επαφές του στο Παρίσι.
Στόγας Β., Ακρυλικό σε καμβά, 25Χ30εκ

Στα τέλη του 1918, εγκατέλειψε τη Φεράρα και εγκαταστάθηκε  μαζί με τη μητέρα του στη Ρώμη, όπου υπήρξε μέλος και του θεατρικού κύκλου.

Από το 1919, στα πλαίσια μίας βαθιάς αλλαγής, ξεκίνησε να αντιγράφει έργα  της Ιταλικής Αναγέννησης, μιμούμενος το ύφος τους και αναπτύσσοντας ένα νεοκλασικό ύφος, σημαντικά διαφοροποιημένο από τις προγενέστερες δημιουργίες του. Όμως, την ίδια περίπου εποχή, τα «μεταφυσικά» έργα του έγιναν αντικείμενα θαυμασμού από τους υπερρεαλιστές, οι οποίοι αποκήρυξαν τη στροφή του στο νεοκλασικό και νεορομαντικό ύφος. Η διάσταση των απόψεων του ντε Κίρικο με τους υπερρεαλιστές επισημοποιήθηκε το 1926, όταν  τον χαρακτήρισαν ως μία «μεγαλοφυΐα που χάθηκε».
Ν.Γάδας Λάδι σε κόντρα πλακέ 24Χ30εκ

Το 1925 εγκαταστάθηκε εκ νέου στο Παρίσι, όπου ακολούθησε μία ιδιαίτερα παραγωγική περίοδος. Η δεύτερη παραμονή του στο Παρίσι διήρκεσε μέχρι το 1929, χρονιά κατά την οποία ολοκλήρωσε  τη διακόσμηση του σπιτιού τού Λεόνς Ρόζενμπεργκ, με σκηνές μάχης μεταξύ Ρωμαίων μονομάχων. Την ίδια περίοδο εκδόθηκε το μυθιστόρημά του, με τίτλο Εβδόμερος (Hebdomeros), ενώ φιλοτέχνησε και μία σειρά λιθογραφιών.

Έζησε για ένα διάστημα στην Ιταλία, συμμετέχοντας στη Μπιενάλε της Βενετίας και επέστρεψε στο Παρίσι το 1934. Το 1935 εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη για τα επόμενα δύο χρόνια και οργάνωσε συνολικά πέντε εκθέσεις έργων του. Παρά την επιτυχία τους, επέστρεψε στην Ιταλία, τον Ιανουάριο του 1938.

Για ένα σύντομο  διάστημα, πριν το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, έζησε στο Παρίσι πριν επιστρέψει και πάλι στο Μιλάνο. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1940, με νέο ύφος με στοιχεία νεομπαρόκ, αλλά και με πολεμική διάθεση ενάντια στη μοντέρνα τέχνη, συμμετείχε στην 23η Μπιενάλε της Βενετίας. To έργο του αντιμετωπίστηκε με έντονη  αμφισβήτηση από τους κριτικούς. Τότε ο ντε Κίρικο εξέφρασε την αντίθεσή του στη «δικτατορία» του μοντερνισμού μέσα από μία πληθώρα δοκιμίων. Μάλιστα, κατά την περίοδο 1950-3 οργάνωσε την «αντι-Μπιενάλε», παρουσιάζοντας έργα «αντι-μοντέρνων» καλλιτεχνών. Συνέχισε να εργάζεται μέχρι τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Πέθανε στη Ρώμη το 1978.

Οι  μεταφυσικοί πίνακές του εικονίζουν τα αντικείμενα αποξενωμένα από τον πραγματικό τους χώρο και τοποθετημένα σε κάποιον φανταστικό, ο οποίος φέρνει το θεατή αντιμέτωπο με τα πραγματικά του συναισθήματα. Επίσης χρησιμοποιούνται συχνά κούκλες-ανδρείκελα, που έχουν στόχο να απογυμνώσουν την ανθρώπινη μορφή από το συναισθηματικό της περιεχόμενο, να τονίσουν το στοιχείο της σιωπής και να παρουσιάσουν τη ζωή σαν ένα ασήμαντο και μάταιο κουκλοθέατρο. Έλεγε σχετικά: «Με δεδομένη την ολοένα πιο υλιστική και πιο πραγματιστική προσέγγιση της σύγχρονης εποχής, δε θα με εξέπληττε στο μέλλον μια κοινωνία στην οποία, όσοι ζουν για τις πνευματικές απολαύσεις δε θα έχουν δικαίωμα να διεκδικήσουν μια θέση στον ήλιο». 
[Επιμέλεια: Βικτωρία Κουτσουπιά, για το Ινστιτουτο Μελετων Ελληνικης Τέχνης, Artem]

Παρασκευή 15 Ιουλίου 2011

Βιογραφίες: Γιάννης Νίκου

Ο Γιάννης  Νίκου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη  το 1943. Έζησε όμως στην Αθήνα, όπου σπούδασε ζωγραφική στην Σχολή Καλών Τεχνών (1965 – 1970).
 Το 1982 εκπροσώπησε  την Ελλάδα στην έκθεση της  ΕΟΚ «150 νέοι ζωγράφοι της Κοινότητας».  Το 1985 και ενόσω ζει στην Ιταλία, η Νομαρχία της Umbria και το υπουργείο Τουρισμού τον βραβεύουν για την δουλειά του. Το 1987 η Διεθνής Επιτροπή Τέχνης του Lugano του απονέμει τον τίτλο του magister και περιλαμβάνει το έργο του στην ειδική έκδοση «Πρωταγωνιστές της Ιταλικής Τέχνης». Το 1988 συμμετέχει στην VII Ευρωπαϊκή Biennale στην Ρώμη, όπου του απονέμεται και το βραβείο σχεδίου. Τον ίδιο χρόνο, βραβεύεται στην Γένοβα με ειδικό βραβείο από την UNICEF.

Έχει παρουσιάσει ως τώρα το έργο του σε πολλές ατομικές εκθέσεις στην Αθήνα, Θεσ/νίκη, Βρυξέλλες, Μιλάνο, Μπρέσια, Γένοβα, Ρώμη, Τορόντο. Συμμετείχε επίσης σε ομαδικές  εκθέσεις διεθνώς.
Από την  Ιταλία επέστρεψε το 1989 για να πραγματοποιήσει  ένα παλιό του όνειρο: Τη δημιουργία ενός δικού του χώρου μέσα στην φύση, κάπου έξω από το Νευροκόπι Δράμας, όπου ζει και ζωγραφίζει. Τα έργα του χαρακτηρίζονται από την ποικιλία στη θεματολογία και από τις μεγάλες διαστάσεις.
[Επιμέλεια: Φ. Κουτσουπιάς, για το Ινστιτουτο Μελετών Ελληνικής Τέχνης, Artem]

Δευτέρα 11 Ιουλίου 2011

Βιογραφίες: Τζούλιαν Τριβέλιαν (Julian, Trivelian)



Ο Τζούλιαν Τριβέλιαν γεννήθηκε στην Αγγλία. Σπούδασε Καλές Τέχνες στο Παρίσι και επέστρεψε το 1934. 
Τάσος Χρήστου,
ακρυλικό σε κόντρα πλακέ, 30Χ40cm
Όπως οι περισσότεροι καλλιτέχνες που έζησαν έστω και λίγο στο Παρίσι, επηρεάστηκε από την πολιτιστική του κίνηση.  
 Τζούλιαν Τριβέλιαν,
λάδι σε μουσαμά 80Χ100cm
Το Παρίσι, πρωτεύουσα της σύγχρονης τέχνης, είχε προσελκύσει καλλιτέχνες από όλη την Ευρώπη, πολλοί από τους οποίους δεν επέστρεψαν ποτέ στην πατρίδα τους. Όσοι επέστρεφαν όμως, έφερναν μαζί τους το πνεύμα και τις καινοτομίες του παρισινού Μοντερνισμού.
Τζούλιαν Τριβέλιαν,
λάδι και μολύβι  σε ξύλο 60Χ80cm.
Βόλνας Δημήτρης,
ακρυλικό σε κόντρα πλακέ, 30Χ40cm
Στον πίνακα
«Η πεταλούδα και ο τροχός»,

ο Τριβέλιαν είναι σαφώς επηρεασμένος από το έργο των Μιρό και Κλέε (1879-1940).
C. Nicolaou, ακρυλικό σε μουσαμά,25X30cm
Υιοθετεί πολλά από τα μοτίβα των πρώτων έργων του Μιρό, με τις λεπτές γραμμές, τα γεωμετρικά σχήματα και τον σχεδόν μονόχρωμο φόντο. Δεν υιοθετεί όμως την «αυτόματη» τεχνική του Μιρό. 

Προτιμάει να αποτυπώνει αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας, όπως αυτές εμφανίζονται στα όνειρα του ενήλικα…

Δευτέρα 4 Ιουλίου 2011

Βιογραφίες: Παντελάκης Παύλος o ζωγράφος της Ύδρας (1914-1973).

Π.Παντελάκη, ελαιογραφία,
το θωρηκτό Αβέρωφ, 65Χ65cm
Από τους πιο σημαντικούς Υδραίους ζωγράφους.
Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και συμπλήρωσε τη μόρφωσή του στην αντίστοιχη Σχολή του Παρισιού.
Επί δεκαεπτά χρόνια υπήρξε διευθυντής του παραρτήματος της Σχολής Καλών Τεχνών στην Ύδρα. Από τη θέση αυτή, αλλά και με την ιδιότητα του επιμελητή αρχαιοτήτων, παρενέβαινε συχνά για να εμποδίσει την εισβολή νεωτεριστικών στοιχείων στην αρχιτεκτονική του νησιού.
Δίνοντας λύσεις κάθε οικοδομικό, πολεοδομικό, αρχιτεκτονικό πρόβλημα που ανέκυπτε, συνετέλεσε καθοριστικά στη διατήρηση του παραδοσιακού

Τα έργα του είναι κυρίως προσωπογραφίες και τοπία εμπρεσιονιστικής τεχνοτροπίας με έμφαση στα τοπία της Ύδρας, τα οποία απαθανάτισε τόσο με το χρωστήρα,όσο και με τη φωτογραφική του μηχανή.

Οι 1500 περίπου φωτογραφίες του σήμερα ανήκουν στο Σύλλογο Οικολόγων Ύδρας, ενώ τα έργα του κοσμούν πολλές μεγάλες συλλογές।



Θ.Χρήστου, ελαιογραφία, 60Χ80 cm
[Επιμέλεια: M. Κουτσουπιας, για το Ινστιτούτο Μελετών Ελληνικής Τέχνης, Artem]